Βιβλίο: Ο σοσιαλισμός της Βενεζουέλας και το κόμμα που θα τον προωθήσει

[get it!]

Τί έχουμε εδώ;
Αν έχω καταλάβει καλά, η πρεσβεία της Βενεζουέλας στην Ελλάδα έχει κάνει κάποιου είδους συμφωνία με τις εκδόσεις ΚΨΜ, προκειμένου να εκδόσει κάποια πράγματα που θέλει στη χώρα μας. Εκτός αυτού του βιβλίου έχει εκδοθεί κατά τον ίδιο τρόπο και το «Ο Μιράντα στην Ελλάδα«.

Τί είναι λοιπόν αυτό το βιβλίο;

Είναι μια έκδοση που γίνεται με απόφαση του PSUV, του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Βενεζουέλας που έχει φτιάξει ο Τσάβες, και στόχο έχει να προκαλέσει παγκοσμίως συζητήσεις στους κόλπους της «αριστεράς», γύρω από το «τί να κάνουμε» σήμερα. Αυτό, προβάλοντας και ξεκαθαρίζοντας ταυτόχρονα τί ακριβώς είναι ο «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα» για τον οποίο μιλάει συχνά πυκνά ο Τσάβες.

Καλή κίνηση καταρχάς. Καλή και κάθε άλλο παρά αυτονόητη. Πόσοι δηλαδή έχουν κάνει το αντίστοιχο μέσω των πρεσβειών τους;

Αλλά ας πάμε στο βιβλίο. Θα παραθέσω πρώτα αρκετά σημεία που θεώρησα σημαντικά και χαρακτηριστικά:

(1) Πριν τις ανατροπές “η σύγκρουση στον κόσμο είχε τη μορφή της διαμάχης ανάμεσα σε 2 στρατιωτικές υπερδυνάμεις που διεκδικούσαν γεωπολιτικές περιοχές και μπορούσε να περιγραφεί ως αντιπαράθεση μεταξύ ανατολής και δύσης”. Σήμερα δε μιλάμε για μια σύγκρουση ανάμεσα στον πλούσιο βορρά και στο φτωχό νότο που παλεύει για την επιβίωσή του.

(2) Το PSUV καταλήγει πως λόγω του τρόπου που έγινε η καπιταλιστική ανάπτυξη στη Βενεζουέλα, η οποία βασίστηκε σχεδόν αποκλειστικά στο πετρέλαιο, στη συγκεκριμμένη χώρα μπορούμε να μιλάμε για μια ειδική μορφή καπιταλισμού, του ραντιέρικου καπιταλισμού.
Αυτός (ο ραντιέρικος καπιταλισμός) “οδήγησε στη δημιουργία μιας παρασιτικής αστικής τάξης και ταυτόχρονα στον πλουτισμό της κάστας των μεγαλοιδιοκτητών και των εμπόρων, που εντάχθηκαν στο σύνολό τους σε μια sui generis συντεχνιακή δομή, της οποίας ο συσσωρευμένος πλούτος ενισχύθηκε κυρίως από τον τρόπο που το κράτος κατένειμε τα έσοδα από το πετρέλαιο”.

(3) Λόγω του τρόπου που αναπτύχθηκε η Βενεζουέλα, η αγροτική παραγωγή είναι από τα μεγαλύτερα προβλήματα που πρέπει να επιλύσει η τωρινή κυβέρνηση. Το πρόβλημα έχει 2 σκέλη. Το πρώτο έχει να κάνει με την ιδιοκτησία της γης και το δεύτερο με την οργάνωση της παραγωγής.
Στο πρώτο, το μεγαλύτερο μέρος των καλλιεργήσιμων εδαφών ανήκε μεν στο κράτος, αλλά επειδή αυτό δεν τα αξιοποίησε το μεγαλύτερο μέρος αυτών εγκαταλήφθηκε, ενώ τα υπόλοιπα τα σφετερίστηκαν ιδιώτες και έτσι ξαναδημιουργήθηκαν λατιφούντια.
Στο δεύτερο, “το πρόβλημα είναι πιο περίπλοκο, καθώς αφορά την ανάπτυξη μιας συνεταιριστικής κουλτούρας (…). Αυτό δε σημαίνει αναγκαστικά εξάλειψη της μικρής ιδιοκτησίας και, πολύ λιγότερο, αναγκαστική κολλεκτιβοποίηση. Η συνεταιριστική ένωση, από την ίδια της τη φύση, πρέπει να έχει εθελοντικό χαρακτήρα, ενώ πιο προωθημένες μορφές οργάνωσης και ιδιοκτησίας θα αποτελέσουν προϊόν εμπειρίας και ανάπτυξης μιας συλλογικής κουλτούρας ανάμεσα στους παραγωγούς της υπαίθρου”.

(4)(μιλώντας για τον Σιμόν Μπολίβαρ) “Με το πρακτικό πνεύμα που τον διέκρινε συνέλαβε αυτό που σήμερα ονομάζουμε “πολυπολικό κόσμο”, όπου η ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα σε περιοχές υψηλής γεωστρατηγικής σημασίας και ενωμένες σε περιφερειακό επίπεδο λειτουργεί αμοιβαία αποτρεπτικά όσον αφορά τη χρήση βίας και οδηγεί στην αναγκααιότητα σχεδιασμού ενός διεθνούς δικαίου που θα εγγυάται την ειρήνη”.

(5) “Αναμφίβολα, σε κάθε εποχή κοινωνικής επανάστασης, όταν αυτή φτάνει σε “μια ορισμένη βαθμίδα ανάπτυξης”, σημειώνει ο Μάρξ, “οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας έρχονται σε αντίφαση με τις υπάρχουσες παραγωγικές σχέσεις”.
«Αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα, με τις αντίστοιχες επιπτώσεις στη Βενεζουέλα. Η επιστημονικοτεχνική επανάσταση που άνοιξε τον δρόμο στην πληροφορική, η οποία αντικαθιστά την ανθρώπινη εργασία με αυτοματοποιημένες μηχανές, ήρθε σε αντίφαση με τον βιομηχανικο-μηχανικό τρόπο παραγωγής που είχε κυριαρχήσει στο κοινωνικό σύστημα, αποδυναμώνοντας τις παλιές σχέσεις παραγωγής που καθόρισαν την κοινωνική δομή και, κατά συνέπεια, το ιδεολογικό εποικοδόμημα, δημιουργώντας σταδιακά τις συνθήκες για την επιβολή νέων και ποιοτικά ανώτερων σχέσεων παραγωγής που, αντίστοιχα, προκαλούν την ανάπτυξη νέων παραγωγικών δυνάμεων”.

(6) “Πρόκειται για ένα πλαίσιο στο οποίο προτείνεται η σοσιαλιστική αντίληψη της οικονομίας -χωρίς αυτό να σημαίνει τον περιορισμό των δυνατοτήτων κρατικής παρέμβασης, των κοινοτικών πρωτοβουλιών ή της ιδιωτικής δραστηριότητας- για να επιτευχθεί ένας πιο προωθημένος τρόπος παραγωγής.
Είναι μια διαδικασία που δεν περιορίζει τις οικονομικές ελευθερίες, καθώς θεωρεί ότι ο ανταγωνισμός είναι δημοκρατικός υπό τον όρο να είναι σαφής και να μην οδηγεί στη δημιουργία ολιγοπωλίων και μονοπωλίων.
Όταν αναφερόμαστε σε μια σοσιαλιστική αντίληψη της οικονομίας, δεν εννοούμε το σύστημα που εφάρμοσε ο υπαρκτός σοσιαλισμός ο οποίος, στο πλαίσιο της κατάργησης της ατομικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, κατέληξε να τα μεταφέρει στα χέρια μιας γραφειοκρατίας που εφάρμοζε έναν κρατικό καπιταλισμό. Στη Βενεζουέλα αυτό έχει ήδη συντελεστεί, το μεγαλύτερο μέρος των παραγωγικών επιχειρήσεων έχει περάσει στο κράτος. Αυτό που προτείνεται είναι η αναδιάρθρωση της οικονομικής αντίληψης την οποία υποστήριξε ο φιλελευθερισμός”.

(7) “Σε αυτές τις συνθήκες, για να στεφτεί με επιτυχία ο πρωταρχικός στόχος της σοσιαλιστικής οικονομίας, εν μέσω της κρίσης που αγγίζει το υψηλότερο σημείο της, μια επαναστατική πολιτική οφείλει να μεταφέρει της προσδοκίες της -με τη μορφή εξουσιών για τη λήψη αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα και όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της οικονομίας- στο κοινωνικό σώμα, από το οποίο θα αναδύονται νέα αιτήματα, τόσο σε υλικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.
Αυτή φααίνεται να είναι η μοναδική μέθοδος με την οποία μια επαναστατική πολιτική θα μπορέσει να υπερασπίσει την ίδια της τη στρατηγική, αντί να την υπονομεύει, όπως συνέβει με τον υπαρκτό σοσιαλισμό κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα”.

(8) «Αυτή η ισχυρή ένωση (των κρατών της λατινικής αμερικής), μαζί με τα ριζοσπαστικά κινήματα που υπάρχουν στον βιομηχανικό κόσμο και τους αδερφούς λαούς της αμερικανικής ηπείρου με τους οποίους πρέπει να είμαστε αλληλέγγυοι, συγκροτούν την αντίθεση στον κυρίαρχο ιμπεριαλισμό, στο πλαίσιο της βασικής αντίθεσης μονοπολικότητας-πολυπολικότητας που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη διαλεκτική της ανθρωπότητας».

(9)(Στους στόχους του “σοσιαλιστικού προγράμματος της Βενεζουέλας”):
(…) “Ενίσχυση της Λαϊκής Εξουσίας μέσω της αποτελεσματικής ανάπτυξης των Κοινοτικών Συμβουλίων και την αποδυνάμωση των παλαιών δομών εξουσίας που, συγκεντρωμένες στα όργανα διακυβέρνησης, περιφερειακά και τοπικά, ανταποκρίνονταν στην αντίληψη της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας”
(…) “Ενίσχυση της ανάπτυξης του παραγωγικού μηχανισμού στο πλαίσιο μιας βιώσιμης οικονομίας, μέσω της δημιουργίας νέων -δημόσιων, κοινοτικών και ιδιωτικών- επιχειρήσεων και την ενίσχυση των ήδη υπαρχουσών, μέσα από πιθανές συεργασίες στρατηγικού χαρακτήρα με διεθνοποιημένους παραγωγούς, άμεσες επενδύσεις, κεφαλαιακές ενισχύσεις, ευνοϊκές πιστώσεις και τεχνική, νομική και διοικητική στήριξη”.
(…) “Θέσπιση υψηλών προοδευτικών φόρων που να υποχρεώνουν τους πιο ευνοημένους της κοινωνίας να συμβάλλουν αναλογικά με τα κέρδη τους στην πρόοδο των συνανθρώπων τους και του κράτους”.

(10) “Το πρώτο μισό του 20ου αιώνα εκδηλώθηκαν και άλλες πολιτικές επαναστάσεις με θέσεις παρεμφερείς προς εκείνες των εξεγερμένων Βενεζουελάνων -όπως η περιπτωση της Μεξικανικής και της Ρωσικής επανάστασης- ακόμη και όταν δεν υπήρχαν διασυνδέσεις ανάμεσα στους πρωταγωνιστές τους, οι οποίες σε ένα πρώτο επίπεδο ανταποκρίνονταν στις ιδιαίτερες συνθήκες που χαρακτήριζαν την κοινωνική πραγματικότητα μέσα στην οποία εκδηλώθηκαν. Γεγονός το οποίο δεν έλαβαν υπόψη τους οι θεωρητικοί του επιστημονικού σοσιαλισμού όταν οικουμενικοποίησαν τις απόψεις τους που αναδύθηκαν μέσα από τις πραγματικότητες των αναπτυγμένων ευρωπαϊκών καπιταλιστικών κοινωνιών. Προσπάθησαν, όπως έκανε και ο φιλελευθερισμός, να ομογενοποιήσουν μια διαφορετικότητα παρούσα μέσα στην υλικότητα, αγνοώντας τις ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν την κάθε κοινωνική πραγματικότητα”.

(11) (…) “Το ΚΚ Βενεζουέλας θα αποτελούσε την πολιτική εκείνη δύναμη που έδωσε οργανωτική υπόσταση στη ριζοσπαστική παράδοση της χώρας, τοποθετώντας τη στο πλαίσιο του επιστημονικού σοσιαλισμού, θεψρίας που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ντετερμινιστικού παραδείγματος που τον 19ο αιώνα επέτρεπε την επαληθευσιμότητα των υλικών φαινομένων”.

(12) “Κανένας δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει τις ικανότητες που επέδειξε αυτό το πολιτικό μέτωπο (ο Πατριωτικός Πόλος) (…) Ωστόσο, δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε πως υπήρξε εξίσου αποτελεσματική η δράση του όσον αφορά τη δημιουργία των δομών και του εποικοδομήματος που απαιτούνται για την μετάβαση στον σοσιαλισμό. (…) Όμως, προφανώς, σημαντικό μέρος της ευθύνης οφείλεται και στη σύγχυση που επικρατεί στην εμπροσθοφυλακή, λόγω απουσίας μιας οργάνωσης που να προσδίδει συνοχή και συνέπεια στη δράση της, μιας τάξης πραγμάτων που να μετατρέπει ένα διεκδικητικό κίνημα σε πολιτική δύναμη ικανή να προωθήσει τους μετασχηματισμούς, στη δομή και στο εποικοδόμημα που απαιτεί η σοσιαλιστική επανάσταση”.

(13)“Με αυτή την έννοια, πρέπει να γίνει κατανοητό πως ο σοσιαλισμός δεν αποτελεί ένα καθορισμένο, από φυσική και κυρίως βιολογική προοπτική, στάδιο της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη. Δεν έχει έναν εσχατολογικό χαρακτήρα που θα τον μετέτρεπε, όπως συνέβη με την νεοφιλελεύθερη άποψη, στο “τέλος της ιστορίας” ή σε ένα μεταβατικό στάδιο προς την τέλεια κοινωνία -την κομμουνιστική- που σε κάθε περίπτωση θα είχε την ίδια δογματική έννοια. Κάτι το οποίο, με πολιτικούς όρους, θα μεταφραζόταν σε μια διαρκή σύγκρουση ανάμεσα στους ανθρώπους, όπως ακριβώς το θέτει “ο βάρβαρος καπιταλισμός” στο σχήμα του “πολέμου δίχως τέλος”. Ούτε αποτελεί όμως μια “λυτρωτική ιδεολογία”, όπως τη διατύπωσε ο αστικός σοσιαλισμός, ο οποίος συναινεί στον οικονομικό φιλελευθερισμό δημιουργώντας την ψεύτικη ελπίδα ότι θα γίνει σταδιακά πιο ανθρώπινος μέσω πολιτικών μεταρρυθμίσεων”.

(14) “Αντικαθίσταται λοιπόν το προϋπάρχον μηχανιστικό σχήμα της μεταφοράς που τοποθετούσε αυτή την πολιτική οργάνωση -την οποία αντιλαμβανόταν ως “πρωτοπορία”- στον ρόλο ενός ιμάντα μεταφοράς από ένα φωτισμένο σύνολο μου μεταδίδει τις γνώσεις και τις αποφάσεις του σε ένα απληροφόρητο και χωρίς συνείδηση προλεταριάτο και, γενικά, σε μια “υδροκέφαλη” κοινωνία που η ενέργειά της βρίσκεται συσσωρευμένη στον “εγκέφαλό” της, ο οποίος κινεί τα διάφορα μέρη του σώματος σύμφωνα με την παντοδύναμη βουλησή του και προς ίδιον όφελος. Αυτή η αντίληψη, που αντιστοιχεί στην εξέλιξη της επιστήμης τον 19ο και το πρώτο μέρος του 20ου αιώνα και την πρόοδο που επιτεύχθηκε στον οικονομικό τομέα, υπήρξε εκείνη που στάθηκε εμπόδιο στην πρόοδο του ουμανισμού, γενικά, και του σοσιαλισμού πιο συγκεκριμένα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο “υπαρκτός σοσιαλισμός” όπως και ο αστικός σοσιαλισμός, με τις μορφές οργάνωσής τους, επεδίωξαν τη συσσώρευση ενέργειας στα ηγετικά κλιμάκια -όπως ενστινκτωδώς συμβαίνει στις συντηρητικές δυνάμεις- μετατρέποντάς τα σε πραγματικές ολιγαρχίες που χρησιμοποιούν με αυθαίρετο τρόπο τη συσσωρευμένη δύναμη για να υποτάξουν τους λαούς τους και, στο πλαίσιο των διεθνών σχέσεων, για να δημιουργήσουν αυτή την ακραία ιεραρχική τάξη πραγμάτων που, στις συγκεκριμένες πολιτικές κοινότητες, εκφράζεται με την καταδίκη ευρέων στρωμάτων στη φτώχεια και τον αποκλεισμό”.

.

Και τώρα ο σχολιασμός του εν λόγω βιβλίου:

Πρώτα και σταθώ σε κάποια ίσως δευτερεύοντα. Το βιβλιαράκι αυτό, εκτός των άλλων, συνοψίζει την πολιτική ιστορία της Βενεζουέλας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής, από τον 18ο αιώνα και δόθε. Και διαβάζοντας έστω αυτή την σύντομη παρουσίαση παίρνεις αρκετές ιστορικές -και όχι μόνο- πληροφορίες.
Πρώτα πρώτα για τον Σιμόν Μπολίβαρ. Ο τύπος πρέπει να ήταν ένας συνδιασμός Κολωκοτρώνη και Ρήγα Φεραίου. Φοβερή μορφή με λίγα λόγια. Αναγνωρισμένος ηγέτης στις μάχες για την απελευθέρωση της χώρας, αλλά ταυτόχρονα και με μεγάλο πολιτικό όραμα, αυτό της ένωσης της Λατινικής Αμερικής σε ένα κράτος, όπως και αυτό της κοινωνικής δικαιοσύνης. Όχι όμως απλά όραμα, αφού το πάλεψε και σε ένα βαθμό το κατάφερε κιόλας, με τα σημερινά κράτη Βενεζουέλα, Κολομβία και Εκουαδόρ τότε ενωμένα.
Έπειτα οι εμφύλιες συγκρούσεις που ακολούθησαν την απελευθέρωση και είχαν να κάνουν με κοινωνικές & ταξικές διαφορές, πράγμα που είχαμε και στην Ελλάδα μετά το ’21 και σε πολλές άλλες περιπτώσεις εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων.
Αλλά το πιο αποκαλυπτικό για εμένα ήταν η παρουσίαση μιας σειράς διανοητών στο χώρο της Λατινικής Αμερικής, οι οποίοι παρά το ότι συνθέτουν ένα ρεύμα παράλληλο με τον ουτοπικό σοσιαλισμό, σε εμάς τους Ευρωπαίους παραμένουν σχεδόν εξ’ ολοκλήρου άγνωστοι.
Κάτι άλλο που μου έκανε εντύπωση είναι η γραφή του ίδιου του κειμένου. Παρ’ ότι λέει πράγματα πολιτικά, τα ίδια πράγματα που συζητάμε και εμείς στας Ευρώπας, χρησιμοποιεί πολύ συχνά εντελώς διαφορετικές περιγραφές, εντελώς διαφορετική γλώσσα. Δεν είναι κάτι που συναντώ πρώτη φορά. Τέτοια γραφή βλέπουμε και σε κείμενα π.χ. των Ζαπατίστας, τέτοια γραφή βρίσκω και σε πολιτικά κείμενα π.χ. του Γκαλεάνο. Είναι αυτό το είδος λόγου που η Ευρωπαϊκή “μεταμοντέρνα αριστερά” (τύπου ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και ΕΑΑΚοειδή σχήματα) προσπαθεί τα τελευταία χρόνια να μεταφέρει στα μέρη μας, για να δείξει πως απαγκιστρώνεται από τον ξύλινο λόγο του παρελθόντος… Κατά την άποψή μου απλά γελιοποιείται, αφού η μεταφορά της φωνάζει από χιλιόμετρα ότι είναι “μαϊμού”.
Όσων αφορά το “ορίτζιναλ” όμως, τους λατινοαμερικάνους συναγωνιστές δηλαδή, μιας και ο τρόπος έκφρασης δεν είναι παρά αντανάκλαση του τρόπου σκέψης, φαίνεται πως μπορεί όντως να μιλάνε για τα ίδια πράγατα με εμάς, αλλά στο μυαλό τους να τα προσεγγίζουν με έναν …διαφορετικό τρόπο. Εγώ κάπου εκεί καταλήγω.

Ωραία, αφού είπα κι αυτά, ας πάω και στο ιδεολογικό και πολιτικό περιεχόμενο του βιβλίου του PSUV.
Το καλό είναι πως με αυτό το βιβλιαράκι ξεδιαλύνεται σε μεγάλο βαθμό το θολό τοπίο που είχα γύρω από το “τί επιδιώκει ο Τσάβες στη Βενεζουέλα”. Το κακό είναι πως η απάντηση δεν είναι και ό,τι καλύτερο 😆

Για να ξεκινήσω λίγο ομά, το PSUV του Τσάβες είναι ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Αυτό για μένα είναι πεντακάθαρο διαβάζοντας το συγκεκριμένο βιβλιαράκι, και νομίζω φαίνεται και από τα αποσπάσματα που παρέθεσα.
Έχει όμως ένα ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς την ιδεολογική αφετηρία, βάση της οποίας καταλήγουν στις συγκεκριμένες σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές θέσεις.

Καταρχάς, ποιά είναι για το PSUV η κύρια αντίφαση παγκοσμίως σήμερα; Μιας και είναι δύσκολο κανείς να αρνηθεί την ορθότητα της μαρξιστικής θέσης, ότι δηλαδή “σε κάθε εποχή κοινωνικής επανάστασης, όταν αυτή φτάνει σε “μια ορισμένη βαθμίδα ανάπτυξης”, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας έρχονται σε αντίφαση με τις υπάρχουσες παραγωγικές σχέσεις”, την προσαρμόζουν στα μέτρα τους.
Ναι, σου λέει, δίκαιο έχει ο Μάρξ, αλλά η “ορισμένη βαθμίδα ανάπτυξης” στην οποία είμαστε σήμερα δεν είναι ο καπιταλισμός (ή ο ιμπεριαλισμός σαν στάδιο αυτού), αλλά η “βιομηχανική κοινωνία”.
Επίσης οι μεταβολή στις παραγωγικές δυνάμεις -σε βαθμό που να πιέζουν για αλλαγή των παραγωγικών σχέσεων- δεν είναι κάτι που έχει ξεκινήσει από τη στιγμή που επικράτησε ο καπιταλισμός και από τότε συνεχώς εντείνεται. Όχι. Η αλλαγή είναι πρόσφατη, έχει να κάνει με την “επιστημονικοτεχνική επανάσταση” και ειδικότερα την πληροφορική, και επομένως λόγω ΑΥΤΗΣ της αλλαγής πρέπει να πάμε σε νέες παραγωγικές σχέσεις.
Νέες όμως όχι σε σχέση με τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, αφού δεν μιλούν για τέτοιες. Νέες σε σχέση με τις “βιομηχανικές σχέσεις παραγωγής”.
Οπότε όταν μιλάνε πλεον για “κοινωνική επανάσταση” δεν εννοούν το πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, αλλά από τη “βιομηχανική κοινωνία” στην “κοινωνία της επιστημονικοτεχνικής εποχής”. ΑΥΤΗ την ονομάζουν σοσιαλισμό.

Πάμε παρακάτω.
Ακριβώς επειδή οι κύριοι του PSUV έχουν δημιουργήσει πλέον ένα δικό τους στάδιο κοινωνικής ανάπτυξης που θεωρούν ξεπερασμένο (τη “βιομηχανική κοινωνία”), προσπαθούν να εντάξουν και τον επιστημονικό σοσιαλισμό μέσα σε ΑΥΤΟ το στάδιο. Με αυτό τον τρόπο ξεμπερδεύουν εύκολα και με την όποια κριτική θα μπορούσε να τους κάνει κάποιος μαρξιστής. Γιατί ο τρόπος σκέψης που χρησιμοποιεί (και ο τρόπος οργάνωσης που προτείνει) αυτός είναι πλέον ξεπερασμένος, ανήκει πλέον σε ένα επίπεδο κοινωνικής ανάπτυξης που δεν έρχεται από το μέλλον αλλά από το παρελθόν.
Επίσης με αυτόν τον τρόπο όμως αποκτούν και ένα ακόμη “όπλο” απέναντι στους κομμουνιστές. Μπορούν πλέον να “σέβονται” και να “αναγνωρίζουν” τη συμβολή του μαρξισμού σε εκείνο (το …αρχαίο) στάδιο ανάπτυξης της κοινωνίας (πώς το λένε …πολύ όμορφα στο (11): “Το ΚΚ Βενεζουέλας θα αποτελούσε την πολιτική εκείνη δύναμη που έδωσε οργανωτική υπόσταση στη ριζοσπαστική παράδοση της χώρας”). Και αφού μπορούν να τους αναγνωρίζουν την ιστορική συμβολή τους, μπορούν στη συνέχεια να τους καλέσουν να εγκαταλείψουν τις ξεπερασμένες θεωρίες του παρελθόντος και να ανταποκριθούν στις “ανάγκες των καιρών”.

Τί κι αν, προκειμένου να στηρίξουν το ιδεολογημά τους, χρειάζεται να παραποιήσουν και να φέρουν στα μέτρα τους ένα σωρό μαρξιστικές θέσεις, θυμίζοντας σε κάποια σημεία την αντίστοιχη προσπάθεια του Holloway;
Έτσι ανακαλύπτουμε ότι ο μαρξισμός σαν θεωρία:

• είναι μια “ντετερμινιστική θεωρία” (10)
• “αγνοεί τις ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν την κάθε κοινωνική πραγματικότητα” (11)
• μιλάει για έναν σοσιαλισμό που “έχει έναν εσχατολογικό χαρακτήρα” και οδηγεί “σε μια διαρκή σύγκρουση ανάμεσα στους ανθρώπους, όπως ακριβώς το θέτει “ο βάρβαρος καπιταλισμός” στο σχήμα του “πολέμου δίχως τέλος”” (13)
• έχει σαν στόχο τη δημιουργία ενός κόμματος που θα είναι “ένας ιμάντας μεταφοράς από ένα φωτισμένο σύνολο μου μεταδίδει τις γνώσεις και τις αποφάσεις του σε ένα απληροφόρητο και χωρίς συνείδηση προλεταριάτο” (14)

Εντυπωσιακό, δίχως άλλο.

Εκτός από αυτά έχουμε άλλα 2 στοιχεία που συμπληρώνουν το ιδεολογικό κατασκεύασμα του PSUV: Το ένα είναι η κοινωνική διαστρωμάτωση στο εσωτερικό της Βενεζουέλας, ενώ το άλλο είναι τα διεθνή καθήκοντα. Και σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιούν το ίδιο σκεπτικό.
Στη Βενεζουέλα δεν είχαμε έναν καπιταλισμό σε εξαρτημένη θέση στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα, αλλά έναν “ραντιέρικο καπιταλισμό” στον οποίο η αστική τάξη ήταν “παρασιτική”. Λες και μόνο στη Βενεζουέλα υπήρξε κάτι τέτοιο. Λες και δεν έχουμε βαρεθεί ακόμα και στην Ελλάδα να ακούμε για το ότι “έχουμε μια αστική τάξη που αποζητά το εύκολο κέρδος και δεν κάνει μακροχρόνιες επενδύσεις”. Ειδικές περιπτώσεις του κώλου.
Ιδιαιτερότητες προφανώς και υπάρχουν. Πάντα και παντού. Πως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά άλλωστε;

Σε διεθνές επίπεδο πάλι, μιας και δε μιλάμε πλέον για ιμπεριαλισμό και σοσιαλισμό, μπορούν να επαναδιατυπώσουν τη διεθνή ιστορία.
Στο παρελθόν λοιπόν, στο μακρινό 20ο αιώνα ας πούμε, δεν είχαμε μια σύγκρουση δύο διαφορετικών κοινωνικών συστημάτων, αλλά μιας και το κοινωνικό σύστημα ήταν 1 (η βιομηχανική κοινωνία για να μην ξεχνιόμαστε), είχαμε “διαμάχης ανάμεσα σε 2 στρατιωτικές υπερδυνάμεις που διεκδικούσαν γεωπολιτικές περιοχές και μπορούσε να περιγραφεί ως αντιπαράθεση μεταξύ ανατολής και δύσης” (1).
Σήμερα δε, μιας και είναι εποχή περάσματος στην “επιστημονικοτεχνική κοινωνία”, έχουμε την “αντίθεση μονοπολικότητας-πολυπολικότητας που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη διαλεκτική της ανθρωπότητας” (8). Με άλλα λόγια και τον αντιιμπεριαλισμό απέναντι στις ΗΠΑ το PSUV τον βλέπει σαν αγώνα απέναντι στην «αυτοκρατορία»…

Όμορφα.
Με αυτά ως δεδομένα, διαμορφώνει το PSUV και το πολιτικό του πρόγραμμα για τον “σοσιαλισμό της επιστημοτεχνικής κοινωνίας”. Το οποίο είναι ένα σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα. Δε μπορεί καν να χαρακτηριστεί ως ρεφορμιστικό, αφού διακυρηγμένα δεν έχει καμία πρόθεση να ανατρέψει, έστω μέσω μεταρρυθμίσεων, τον καπιταλισμό.

Συνοψίζω:

• Ο “σοσιαλισμός” για τον οποίο μιλάνε, δεν είναι κάποιου είδους μεταβατικό στάδιο προς τον κομμουνισμό (13).
• Η “κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής” για το PSUV δεν είναι τίποτα παραπάνω από την κρατική ιδιοκτησία σε αυτά. Γι αυτό και δεν το απασχολούν άλλωστε πουθενά ζητήματα εργατικής εξουσίας & ελέγχου σε αυτά. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν (6), “Στη Βενεζουέλα αυτό έχει ήδη συντελεστεί, το μεγαλύτερο μέρος των παραγωγικών επιχειρήσεων έχει περάσει στο κράτος. Αυτό που προτείνεται είναι η αναδιάρθρωση της οικονομικής αντίληψης την οποία υποστήριξε ο φιλελευθερισμός”. (Αυτό και μόνο!)
• Είναι επίσης ξεκάθαροι στο ότι δεν έχουν σκοπό να πειράξουν την ιδιωτική επιχειρηματικότητα. Για το PSUV o σοσιαλισμός είναι “μια διαδικασία που δεν περιορίζει τις οικονομικές ελευθερίες, καθώς θεωρεί ότι ο ανταγωνισμός είναι δημοκρατικός υπό τον όρο να είναι σαφής και να μην οδηγεί στη δημιουργία ολιγοπωλίων και μονοπωλίων” (6).

Φτάνουμε λοιπόν στο κρίσιμο ερώτημα:
Είναι ο Τσάβες, το PSUV και η κατάσταση στη Βενεζουέλα για τα μπάζα, πρόκειται για μια απλή παραλλαγή της δικής μας σοσιαλδημοκρατίας και δεν έχουμε τίποτα να ελπίζουμε από εκεί;

Όχι, σαφώς και ΔΕΝ είναι έτσι.
Το Τσάβες και το PSUV μπορεί να μην θέλουν να ανατρέψουν τον καπιταλισμό, είναι όμως συνεπείς στο, για τα σημερινά δεδομένα της Βενεζουέλας, φιλολαϊκό τους πρόγραμμα. Δηλαδή στην παρούσα φάση τουλάχιστον παίζουν σαφώς έναν ρόλο αντιιμπεριαλιστικό, έναν ρόλο που αντικειμενικά πάει μπροστά και την υπόθεση όσων εκφράζουν επαναστατικές ιδέες σε αυτή τη χώρα. Για να μεταφέρω και στα δικά μας δεδομένα, το PSUV του Τσάβες είναι ένα κόμμα που θα μπορούσε να συμμετέχει στο Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Δημοκρατικό Μέτωπο που έχει σαν στόχο το ΚΚΕ στην Ελλάδα.
Ωστόσο, μετά και από το ξεκάθαρο πρόγραμμα του PSUV, νομίζω πως μπορεί και πρέπει να έχει κανείς ξεκάθαρο το μέχρι που μπορούν να φτάσουν αυτές οι δυνάμεις. Γιατί, εφόσον συνεχίσουν (και τίποτα δε δείχνει πως δε θα το πράξουν) στην αντιιμπεριαλιστική κατεύθυνση που βαδίζουν, θα φτάσουν αργά ή γρήγορα μπροστά σε αδιέξοδα και διλλήματα, που με το σημερινό τους πολιτικό πρόγραμμα δεν θα μπορούν πλέον να λυθούν, τουλάχιστον σε φιλολαϊκή κατεύθυνση.
Τότε θα κριθεί τόσο το ποιόν και του Τσάβες σαν λαϊκού ηγέτη, όσο και του κόμματός του. Θα τραβήξει παραπέρα, προς την περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση της “μπολιβαριανής διαδικασίας”, ή θα σταθεί απέναντί της.
Το καλό είναι πως απ’ ότι φαίνεται, ειδικά μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2002, η κυβέρνηση της Βενεζουέλας αποφάσισε να δώσει περισσότερες εξουσίες “από τα κάτω” στον ίδιο το λαό (7),(9). Αυτό, μαζί με την προσπάθεια δυνάμεων όπως το ΚΚΒ που προσπαθεί να οργανωθεί το εργατικό κίνημα ανεξάρτητα από την κυβέρνηση Τσάβες και να απαιτήσει αλλαγές που θα δείχνουν σε μια πραγματική σοσιαλιστική προοπτική, μπορεί να αποβεί καθοριστικό για τη συνέχεια.

Όπως και να ‘χει, τα πράγματα ξεκαθαρίζουν σιγά σιγά. Κι αυτό πάντα καλό κάνει…

Υ.Γ. Ε ρε πίεση που θα πρέπει να δέχεται εκεί το ΚΚ ε; Τουλάχιστον με αυτό το βιβλιαράκι καταλαβαίνει κανείς πόσο σωστά έπραξε που δεν αυτοδιαλύθηκε για να μπει και αυτό στο PSUV. Ωραία που περνάνε στη Βενεζουέλα! Και ‘μεις εδώ με debate χαζού-χοντρού…